De bedoeling was om ’75 jaar bevrijding’ in april 2020 groots te vieren, maar helaas kan dit vanwege ‘corona’ geen doorgang vinden. Het gevoel van onvrijheid dat we nu ervaren valt nauwelijks te vergelijken met 75 jaar geleden, maar geeft mogelijk toch enig inzicht in hoe de Veluwenaren zich rond die bevrijdingsdagen gevoeld hebben.
Van Theo Zimmermann ontvingen we een drietal scans van foto’s, die de dagen rond de bevrijding van Epe (19 april 1945) in beeld brengen. De beide zwartwit foto’s zijn niet heel duidelijk, maar onze redactie had ze nog nergens eerder gezien, vandaar dat we ze hier publiceren. De foto van het schilderij van H.S. Gmelik is een stuk bekender.
Canadezen
Op 12 april 1945 trokken de Canadezen de IJssel over. Vanaf die datum werd de Veluwe geleidelijk bevrijd. Bij Otterlo was op 16/17 april de laatste grote slag in Nederland, driehonderd Duitsers en vijftig Canadezen sneuvelden. Vaassen en Heerde werden bevrijd op 17 april 1945. Een dag later trokken de geallieerde troepen ook Hattem binnen. Epe is op 19 april 1945 bevrijd. Op de westflank van de Noord-Veluwe was Oldebroek als eerste aan de beurt. Het dorp werd bevrijd op 17 april 1945. Elburg volgde een dag later, en op 19 april bereikten de Canadese soldaten ook Nunspeet.
Enkele dagen voor de van Epe brachten troepen zich terugtrekkende Duitsers grote vernielingen aan in het centrum van Epe. Om de doortocht van de Canadezen te beletten, plaatsten ze op 16 april vliegtuigbommen onder het wegdek van de Hoofdstraat en brachten deze de ochtend erna tot ontploffing. Het gevolg: een enorme 4 meter diepe krater met een doorsnede van circa 6 meter.
Vergelijkbaar
Enkele dagen later volgde de bevrijding. Euforie in de dorpen en steden op de Veluwe. Vreugde en verdriet lagen dicht bij elkaar. Net als nu. Of, zoals mijn overbuurman van 92 jaar het zegt: “Heel anders en toch ook vergelijkbaar. Gezondheid is een groot goed.”
Tekst: Roelof Dalhuizen
Foto’s: privé-archief Theo Zimmermann